ภาวะรกเกาะต่ำ ผลกระทบต่อมารดาและทารก และข้อควรระวังในการปฏิบัติตัว

รกเกาะต่ำ หมายถึง ภาวะที่รกเกาะต่ำลงมาถึงบริเวณส่วนล่างของผนังมดลูก (Lower uterine segment) ซึ่งสาเหตุที่แท้จริงของรกเกาะต่ำ ยังไม่ทราบแน่ชัด แต่มีปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

ผนังมดลูกมีแผลเป็น ซึ่งเกิดจากรกเกาะต่ำในครรภ์ก่อน , การแท้ง , การผ่าตัดคลอด
เลือดไปเลี้ยงผนังมดลูกไม่ดี เช่น ผลจากยารักษาโรคความดันโลหิตสูง หรือเบาหวาน , เนื้องอกในมดลูก , การสูบบุหรี่ (มากกว่า 20 มวนต่อวัน) หรือมารดาอายุมากกว่า 35 ปี
รกมีขนาดใหญ่ เช่น การตั้งครรภ์แฝด อาจทำให้มีรกมากกว่า 1 อัน ซึ่งมีภาวะเสี่ยงสูงในการเกิดรกเกาะต่ำ
รกผิดปกติ ได้แก่ รกชนิดแผ่นใหญ่กว่าปกติหรือบางกว่าปกติ

ผลกระทบต่อมารดาและทารก

ตกเลือดในระยะตั้งครรภ์ , ระยะคลอด และระยะหลังคลอด
ช็อคจากการเสียเลือด
คลอดก่อนกำหนด
น้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
ติดเชื้อหลังคลอด เนื่องจากมีเส้นเลือดแตกใกล้ปากมดลูก จึงทำให้ติดเชื้อง่าย

ผลต่อทารกในครรภ์

พบอัตราตายทารกปริกำเนิด ประมาณร้อยละ 20 โดยสาเหตุส่วนใหญ่มาจากการคลอดก่อนกำหนด
น้ำหนักตัวน้อยกว่าอายุครรภ์ การเจริญเติบโตช้าในครรภ์
เกิดพิการแต่กำเนิด เช่น ระบบประสาทส่วนกลาง , โรคหัวใจแต่กำเนิด , โรคเกี่ยวกับระบบหายใจ , ระบบทางเดินอาหาร เป็นต้น
แนวทางการดูแลรักษา ขึ้นอยู่กับอายุครรภ์และจำนวนเลือดที่ออก

กรณีที่ 1

จำนวนเลือดออกเล็กน้อย คือ น้อยกว่า 250 ซีซี อายุครรภ์น้อยกว่า 36 สัปดาห์ และยังไม่เข้าระยะการคลอด แพทย์จะให้การดูแลรักษาแบบประคับประคอง เพื่อให้ครรภ์ครบกำหนด ดังนี้
รับไว้ในโรงพยาบาลอย่างน้อย 3 วัน เพื่อสังเกตเลือดที่ออก
ตรวจวัดสัญญาณชีพ , เสียงหัวใจทารกอย่างใกล้ชิด
ตรวจเลือดระดับฮีมาโตคริต , เตรียมเลือดและให้เลือด ถ้ามีข้อชี้บ่ง
งดการตรวจทางช่องคลอดหรือทวารหนัก
ถ้ามดลูกหดรัดตัว ซึ่งเป็นผลจาก Prostaglandins ที่หลั่งมาจากบริเวณที่มีการลอกตัวของรก ควรให้ยา

กรณีที่ 2

จำนวนเลือดออกมาก อายุครรภ์ครบกำหนดเข้าสู่ระยะคลอด ซึ่งจะพิจารณาการคลอดโดยการผ่าตัดคลอด หรือคลอดทางช่องคลอดตามความเหมาะสม
การปฏิบัติตนเมื่อแพทย์อนุญาตให้ออกจากโรงพยาบาลได้
งดการร่วมเพศ และสวนล้างช่องคลอด
รักษาความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
3.นอนพักผ่อนให้เพียงพอ วันละ 8 – 10 ชั่วโมง ในท่านอนตะแคงซ้าย งดทำงานหนัก
4.รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยเฉพาะอาหารที่มีธาตุเหล็กและแคลเซียม งดพวกชา , กาแฟ และถ้าสูบบุหรี่ ควรงดอย่างเด็ดขาด เพราะบุหรี่เป็นสาเหตุสำคัญอย่างหนึ่งที่กระตุ้นให้มดลูกหดรัดตัว

ถ้าพบออกทางช่องคลอด ให้ใส่ผ้าอนามัยและให้มาโรงพยาบาล
ควรมาตรวจตามนัดทุกครั้ง การนัดจะนัดถี่ขึ้นจากการตั้งครรภ์ปกติ ซึ่งอาจต้องทำ NST เพื่อประเมินสภาพทารกทุกสัปดาห์