หลังคลอด คุณแม่ส่วนใหญ่มักมีอาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว เกิดขึ้น ไม่ว่าจะคลอดตามธรรมชาติ หรือผ่าคลอด ก็สามารถเกิดขึ้นได้เช่นกัน ส่วนจะอันตรายหรือไม่นั้น ต้องลองมาดูกันเลย นอกจากนี้การรู้ถึงสาเหตุที่ทำให้เกิด ว่าเกิดจากอะไร ก็จะช่วยให้คุณแม่หาวิธีรับมือได้อย่างถูกต้อง
อาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว เกิดจากอะไร
คุณแม่ที่รู้สึกครั่นตัว ร้อนๆ หนาวๆ คล้ายจะเป็นไข้หลังคลอด ดูเป็นเรื่องปกติสำหรับคุณแม่ที่เพิ่งคลอดลูก โดยมีสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการดังกล่าวขึ้น ดังต่อไปนี้
1. การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
ในขณะตั้งครรภ์ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนจะเพิ่มขึ้น ซึ่งฮอร์โมนตัวนี้มีทำหน้าที่สำคัญ คือช่วยสะสมน้ำไว้รอบเซลลล์ภายในร่างกาย เพื่อทดแทนการเสียเลือดและยังช่วยป้องกันภาวะความดัน แต่หลังคลอดฮอร์โมนกลับลดลง อีกทั้งร่างกายสูญเสียน้ำ และเลือดเป็นจำนวนมาก จึงทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิภายในร่างกาย และส่งผลให้คุณแม่มีอาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว หรือมีไข้ขึ้น
2. ความเหนื่อยล้าหลังการคลอด
คุณแม่ที่คลอดเองตามธรรมชาติ ต้องอาศัยแรงเบ่งมากในการคลอดอย่างมาก และอาจทำให้เกิดความเครียด เนื่องจากอยู่ในห้องคลอดเป็นเวลานาน จนทำให้รู้สึกอ่อนเพลีย และเหนื่อยล้า ประกอบกับร่างกายที่ต้องสูญเสียน้ำและเลือดเป็นจำนวนมาก ทำให้อุณหภูมิในการร่างกายสูงขึ้น และทำให้มีไข้ขึ้นในที่สุด
3. อาการคัดตึงเต้านม
เมื่อหลังคลอด ร่างกายเตรียมพร้อมในการผลิตน้ำนม ทำให้บริเวณเต้านมมีเลือดมาหล่อเลี้ยงเป็นจำนวนมาก ถ้าคุณแม่ไม่ได้ให้ลูกดูดนมหลังคลอด จะส่งผลทำให้น้ำนมไม่ได้ระบายออก คุณแม่จึงมีอาการคัดตึงเต้านม และถ้าปล่อยไว้ อาจลุกลามจนเกิดเต้านมอักเสบ จนทำให้เป็นไข้หนาวสั่นได้ มีอาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว ได้
4. การติดเชื้อหลังคลอด
คุณแม่ที่อาการหนาวสั่น และไข้ขึ้นสูงหลังคลอดติดต่อกันนานเกิน 24 ชั่วโมง ให้สงสัยว่าอาจเกิดการติดเชื้อขึ้นภายในร่างกาย ซึ่งนอกจากจะทำให้มีไข้แล้ว มักมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ปวดแผลผ่าคลอด เจ็บบริเวณช่องคลอด เต้านมอักเสบ ปวดบริเวณกระเพาะปัสสาวะ ที่บ่งบอกว่ามีการติดเชื้อในบริเวณดังกล่าวนั่นเอง
5. เลือดต่างกรุ๊ปกันระหว่างแม่และลูก
มีผลวิจัยที่ออกมาจากโรงพยาบาล Meir ในประเทศอิสราเอล ระบุว่า อีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้คุณแม่มีอาการไข้ และหนาวสั่น อาการหลังคลอดก็คือความแตกต่างกันระหว่างกรุ๊ปเลือดของแม่และลูก โดยเมื่อเทียบกันแล้ว พบว่าเกิดอาการหนาวสั่นได้ถึงร้อยละ 48 ในขณะที่แม่ลูกที่มีเลือดกรุ๊ปเดียวกันจะมีอาการน้อยกว่าที่ร้อยละ20
ทำอย่างไรเมื่อมีอาการหนาวๆ ร้อนๆ หลังคลอด
เมื่อคุณแม่มีอาการร้อนๆ หนาวๆ หลังคลอด สิ่งที่คุณแม่ควรปฏิบัติมีดังต่อไปนี้
1. รักษาอุณหภูมิภายในร่างกาย
หลังจากคลอดลูก คุณแม่ควรทำร่างกายให้อบอุ่นอยู่เสมอ เช่น ใส่เสื้อผ้าที่ไม่บางจนเกินไป นอนห่มผ้าเสมอ และถ้านอนในห้องที่มีเครื่องปรับอากาศทำความเย็น ควรปรับอุณหภูมิให้พอดี ไม่เย็นจนเกินไป หรือถ้าอยู่ในห้องที่ไม่เปิดแอร์เลยได้จะยิ่งดี เพียงแค่ให้มีอากาศถ่ายเทได้สะดวกก็เพียงพอ
2. อาบน้ำอุ่น
เพื่อให้ร่างกายอบอุ่นอยู่เสมอ คุณแม่ควรเลือกอาบน้ำอุ่น เพราะน้ำอุ่นจะช่วยให้หลอดเลือดขยายตัว เลือดลมจึงไหลเวียนได้ดีขึ้น ทำให้ความร้อนภายในร่างกายระบายออกมาได้ดี
3. กินน้ำเยอะๆ
ขณะคลอดลูก ร่างกายของคุณแม่ต้องเสียเลือดและน้ำเป็นจำนวนมาก ทำให้อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้น ดังนั้นหลังคลอด คุณแม่ควรดื่มน้ำเยอะ ซึ่งนอกจากจะทำให้ระบบเลือดไหลเวียนได้ดี และร่างกายสามารถระบบความร้อนได้แล้ว การดื่มน้ำยังช่วยให้น้ำนมของคุณแม่หลั่งออกมาได้ดีขึ้นอีกด้วย จึงแนะนำให้ดื่มน้ำอย่างน้อย 8-10 แก้วต่อวัน และควรเป็นน้ำอุ่นหรือน้ำอุณหภูมิห้อง
4. รักษาอาการติดเชื้อ
อาการที่เป็นไข้สูงติดต่อกันนานเกิน 24 ชั่วโมง แสดงถึงการติดเชื้อ โดยอาจมีอาการปวดหรืออักเสบขึ้นตามร่างกาย เช่น บริเวณแผลผ่าคลอด เต้านม ควรรีบไปปรีกษาแพทย์ เพื่อรักษาอาการติดเชื้อนี้ ซึ่งจะทำให้อาการไข้หนาวสั่นดีขึ้นได้
5. ทานอาหารที่มีประโยชน์
หลังคลอดลูก คุณแม่ควรใส่ใจกับการเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อช่วยฟื้นฟูร่างกาย โดยเฉพาะอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามิน และแร่ธาตุต่างๆ ที่จะช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ และช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย ซึ่งสามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อหลังคลอดได้อีกด้วย
6. พักผ่อนให้เพียงพอ
คุณแม่ควรหาเวลาพักผ่อนให้มากๆ ในช่วงหลังคลอด เพราะการพักผ่อนน้อย จะยิ่งส่งผลให้คุณแม่หายป่วยช้า ดังนั้นถ้าคุณแม่มีไข้หนาวสั่น เกิดอาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว ควรหาเวลาพักผ่อนก่อน ส่วนลูกน้อยควรปล่อยเป็นหน้าที่ของคุณพ่อแทน
7. ดูแลความสะอาด
ในช่วงหลังคลอดการดูแลความสะอาดของร่างกายก็เป็นสิ่งจำเป็น เช่น แผลฝีเย็บ แผลผ่าคลอด เต้านม เพราะถ้าไม่ได้รับการดูแลให้ดี จะทำให้เกิดแผลอักเสบติดเชื้อได้ ซึ่งจะยิ่งทำให้อาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว รุนแรงขึ้นด้วย
อาการสะบัดร้อนสะบัดหนาว มักเกิดกับคุณแม่หลังคลอด เมื่อมีอาการเกิดขึ้น ถ้าได้รับการดูแลที่ดีก็ไม่มีอะไรน่าห่วง ยกเว้นว่าเกิดการติดเชื้อร่วมด้วย ทำให้คุณแม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์ เพื่อวินิจฉัยถึงสาเหตุของการติดเชื้อ และเข้ารับการรักษาต่อไป ดังนั้นหลังคลอด เอาใจใส่ดูแลสุขภาพของคุณแม่เอง จึงมีความสำคัญ เฉกเช่นเดียวกับการดูแลทารกแรกเกิด
= = = = = = = = = = =
ติดตามความรู้ดี ๆ และสาระดี ๆ เพิ่มเติม สำหรับแม่ตั้งครรภ์ และลูกน้อย ได้ที่