ท้องนิ่มท้องแข็ง เมื่ออายุครรภ์มากขึ้น มดลูกที่อยู่ตรงหน้าท้องของคุณแม่ก็โตมากขึ้นเรื่อยๆ ปกติแล้วมันก็เป็นก้อนนิ่มๆ มีเจ้าตัวเล็กคอยดิ้นดุ๊กดิ๊กอยู่ข้างใน ..แล้วอยู่มาวันนึง..เอ๊ะ!..ทำไมมดลูกถึงมีการแข็งขึ้นมาเป็นก้อนๆ บางทีก็แข็งตรงโน้นที แข็งตรงนี้ที..บางทีก็แข็งหมดทั้งท้องเลย ..บางทีก็รู้สึกแน่นท้องไปหมดโดยเฉพาะหลังกินอิ่มๆ ท้องแข็งแบบนี้จะเป็นอะไรหรือเปล่า…จะคลอดก่อนกำหนดหรือเปล่านะ?
ท้องนิ่มท้องแข็ง มดลูกแข็ง หรือ ลูกโก่งตัว
อาการท้องแข็ง หรือ มดลูกบีบตัว มักสร้างความกังวลใจให้ว่าที่คุณแม่ไม่น้อย จะทำอะไรหน่อยเดี๋ยวมันก็แข็ง ลุกขึ้นก็แข็ง ล้มตัวลงนอนก็แข็ง ยุบหนอพองหนอแข็งอยู่ได้ทั้งวัน ถ้าท้องแข็งแล้วไม่มีอะไรเกิดขึ้นก็ดีไป แต่ถ้าแข็งไปแข็งมากลายเป็นการเจ็บท้องคลอดก่อนกำหนดแบบไม่ทันรู้ตัวล่ะก็แย่เลย
เอ…แล้วท้องแข็งแบบไหน แข็งถี่แค่ไหนล่ะถึงอันตราย ต้องไปพบคุณหมอดีกว่า!
ท้องแข็งเพราะลูกโก่งตัว
ปกติแล้วท้องแข็งตามความหมายของหมอก็มักจะหมายถึง การบีบตัวของมดลูก ซึ่งถ้ามันบีบตอนท้องครบก็ไม่ว่าอะไร แต่ถ้ามันมีการบีบแข็งตัวก่อนเวลาอันควร ก็อาจเป็นสาเหตุให้มีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดได้ .. แต่ท้องแข็งตามความหมายของคนทั่วๆ ไป ก็มีสาเหตุได้สารพัดอย่างครับ
ท้องแข็งแบบแรกที่เจอกันบ่อยๆ ก็จะแข็งแบบ “แข็งบางที่ นิ่มบางที่” ท้องแข็งแบบนี้ก็เกิดจากเด็กในท้องดิ้นหรือโก่งตัวนั่นเองครับ ตัวเด็กที่อยู่ในมดลูกกลมๆของคุณแม่นั้น ตัวเขาก็ไม่ได้กลมป๊อกเป็นลูกบอล เขามี ศอก ไหล่ เข่า หัว ส้น ก้น ที่จะนูนตรงนี้ตรงนั้นไปได้ทั่ว ส่วนที่มักจะนูนโก่งแข็งจนมดลูกเบี้ยวไปข้างนึงเลยก็มักจะเป็นหลัง กับ ก้น อีกด้านนึงก็จะนิ่มกว่า แล้วก็จะรู้สึกลูกด้นเป็นจุดเล็กจุดน้อย ด้านนั้นก็จะเป็นส่วนของมือ ส่วนของเท้า
ถ้าท้องแข็งแบบนี้ก็ปล่อยมันแข็งไปเถอะครับ เพราะยังไม่ใครทำยาแก้เด็กโก่งตัวขาย บอกให้มันหยุดโก่งมันก็ไม่ฟัง ก็เลยไม่มีทางห้ามไม่ให้เด็กโก่งตัวได้ แล้วท้องแข็งแบบนี้ก็ไม่ได้มีอันตรายอะไร อยากโก่งก็ปล่อยมันโก่งไปก็แล้วกัน
ท้องแข็ง เพราะกินมาก
คุณแม่บางคนก็อาจจะบ่นว่ายิ่งท้องแก่ กินอะไรเข้าไปมันก็แน่นไปหมด กินเสร็จท้องก็แข็งเป็ก แน่นจนหายใจไม่ออก ต้องนั่งสักพัก ยืดตัวยาวๆ เดี๋ยวสักพักอาการก็ดีขึ้นเอง อาการนี้ก็มักเป็นกันตอนท้องแก่ๆมดลูกโตๆ ตอนท้องอ่อนๆท้องเล็กๆ ก็ไม่ค่อยมีอาการอย่างนี้สักเท่าไหร่ … คุณแม่ที่ตัวเล็กๆ สั้นๆจะมีปัญหาอย่างนี้มากกว่าคุณแม่ที่ตัวยาวๆตัวใหญ่ๆ ..ตัวเล็กก็เสียเปรียบอย่างนี้แหละครับ
เรื่องของเรื่องก็อยู่ที่ความจุของช่องท้อง ท้องของคุณแม่นั้นมันมีพื้นที่จำกัด แล้วเวลาท้องมดลูกมันก็โตเอาโตเอา เบียดแย่งกินเนื้อที่อวัยวะอื่นๆในช่องท้องไปหมด กระเพาะปัสสาวะด้านล่างก็ถูกเบียดแบนแต๊ดแต๋ ส่วนกระเพาะอาหารลำใส้ก็ถูกเบียดขึ้นไปจนติดอยู่ใต้กระบังลม ยิ่งท้องแก่มดลูกก็ยิ่งโต กระเพาะอาหารก็ยิ่งถูกเบียดแบนมากขึ้น กินอะไรมากหน่อยก็แน่นไปหมดแล้ว ยิ่งถ้าไปกินเลี้ยง ไปงานแต่ง เลี้ยงโต๊ะแชร์ กินบุปเฟต์ ก็ยิ่งแน่นมากจนท้องแข็งไปหมด .. ท้องแข็งแบบนี้ที่จริงแล้วมันก็ไม่ได้เกิดจากมดลูกมีการบีบตัวหรอกครับ แต่มดลูกถูกเขาเบียดมาจนแข็ง โดยมากมักเป็นความรู้สึกแน่นมากกว่า พอตรวจดูก็จะพบว่าหน้าท้องแน่นตึงไปหมด ส่วนตัวมดลูกเองก็จะพบว่าไม่ค่อยแข็งสักเท่าไหร่!
ท้องแข็งแบบนี้ก็ไม่ได้มีส่วนทำให้เกิดอาการเจ็บท้องคลอดก่อนกำหนดแต่อย่างใด แต่ตราบใดที่ยังไม่คลอด มดลูกก็ยังกินเนื้อที่อยู่วันยังค่ำ อาการแน่นก็ยังคงต้องเป็นเรื่อยๆ ดังนั้นคุณแม่ก็ควรกินอาหารอ่อน ย่อยง่ายๆ แบ่งอาหารเป็นมื้อย่อยๆ รับประทานครั้งละน้อยๆ หลังทานแล้วก็ต้องนั่งให้เรอออกมาก่อน แล้วพยายามอย่าให้ท้องผูก ควรถ่ายเป็นประจำทุกวันปล่อยของเก่าออกไปบ้างจะได้แน่นน้อยลง
หลังคลอดไปแล้ว มดลูกก็หดเล็กลงเหลือนิดเดียว ท้องมันก็หลวมโล่งไปหมด ตอนนี้เองครับที่อาการแน่นทั้งหลายนี้จะหายเป็นปลิดทิ้ง กินเท่าไหร่ก็ไม่รู้อิ่ม ..ถ้าไม่ระวังเรื่องอาหารการกินหลังคลอด ท้องมันก็ไม่ยุบง่ายๆหรอกครับ
ท้องแข็ง เพราะมดลูกบีบตัว
ท้องแข็งแบบนี้ มดลูกในท้องของคุณแม่จะต้องแข็งโป๊กขึ้นมาทั้งหมด ไม่ได้แข็งเป็นบางจุดบางที่เหมือนตอนเด็กโก่งตัว ตอนที่ท้องแข็ง มดลูกมีการบีบตัว ก็จะมีอาการปวดท้องเหมือนปวดประจำเดือน ท้องแข็งแบบนี้แหละครับที่มักมีปัญหา
ท้องแข็งของแท้ (มดลูกบีบตัวก่อนกำหนด) ปกติแล้วไม่ค่อยเกิดขึ้นช่วงตั้งครรภ์อ่อนๆ มีน้อยมากที่มีอาการเจ็บท้องก่อน 28 สัปดาห์ ช่วงอายุครรภ์ที่พบมีอาการท้องแข็ง มดลูกบีบตัวก่อนกำหนดบ่อยที่สุด ก็คือช่วงอายุครรภ์ 32 สัปดาห์ ซึ่งก็เป็นช่วงที่ลูกในท้องดิ้นมากที่สุด การที่ลูกดิ้นมากๆก็อาจมีส่วนไปกระตุ้นทำให้มดลูกบีบตัวบ่อยขึ้นได้ด้วยเหมือนกัน
และถ้าผ่านช่วง 32-34 สัปดาห์นี้ไปได้ก็จะมีอาการท้องแข็งน้อยลง บางคนพอถึงเวลาครบคลอดมดลูกกลับขี้เกียจไม่ยอมมีอาการเจ็บท้องคลอดซะเฉยๆ บางทีเลยกำหนดไปเลยก็มี แต่มีคุณแม่หลายๆคนที่ท้องแข็งบ่อย แล้วไม่ดีขึ้น กลับยิ่งแข็งถี่ขึ้นซึ่งถึงตอนนี้คงเป็นเรื่องจำเป็นต้องไปหาคุณหมอแล้วล่ะครับ เพราะหากท้องแข็งแล้วไม่ได้รับการดูแลรักษา มดลูกจะบีบตัวจนปากมดลูกเปิด ตามมาด้วยการเจ็บท้องคลอดก่อนกำหนด…ทีนี้ล่ะกลายเป็นเรื่องใหญ่แน่ๆ
ถ้าแม่แข็งแรงปกติดี ลูกปกติดี จะเหนื่อยจะลำบากยังไงก็ให้ลูกอยู่ในท้องนานๆจะดีกว่า เพราะหากคลอดออกมาก่อนกำหนดมันจะยิ่งเหนื่อยกว่าหลายเท่า ที่สำคัญจะจนลงเยอะด้วย เพราะการดูแลเด็กคลอดก่อนกำหนดจะสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายมากอย่าบอกใคร ..แค่ยาช่วยขยายปอดเป็นน้ำใสๆ 2 ซี.ซี.ก็ตั้งหลายหมื่นบาทแน่ะ แล้วกว่าจะโตพอที่จะเอากลับบ้านไปเลี้ยงได้ ไม่รู้ต้องหมดไปอีกเท่าไหร่
คุณแม่บางคนอาจมีอาการท้องแข็งที่เกิดจากมดลูกบีบตัวได้ เป็นการแข็งตัวนิดๆหน่อยๆที่เกิดขึ้นได้เองเป็นธรรมชาติ ภาษาฝรั่งเขาเรียกการบีบตัวนิดๆหน่อยๆนี้ว่า Braxton Hicks Contraction ชื่อยาวน่าดู สำหรับภาษาไทยก็ยังไม่มีชื่อเรียกเฉพาะ เอาเป็นว่ามดลูกกลมๆของคนเรานั้น ไม่ใช่ว่ามันจะนิ่มตลอดทั้งวัน มันจะมีบีบเล็กบีบน้อยได้เรื่อยๆนั่นเองครับ
ท้องแข็งแบบนี้ไม่ดีแน่
มดลูกเป็นก้อนกล้ามเนื้อที่ใหญ่และแข็งแรงมาก บางทีมันก็อาจจะอยากยืดเส้นยืดสายบีบตัวเล่นๆบ้าง แต่ก็จะบีบตัวเบาๆค่อยๆบีบช้าๆแข็งตัวอยู่นานพอสมควร แล้วก็คลายตัวลงช้าๆ เป็นอย่างนี้วันละหลายครั้ง แต่โดยมากไม่ควรเกินวันละ 6-10 ครั้ง ถ้าคุณแม่มีอาการท้องแข็งหน้าตาอย่างที่ว่ามานี้ก็สบายใจได้ ไม่มีอะไรต้องตื่นเต้น แค่ท้องแข็งนิดๆหน่อยๆ ไม่มีนัยสำคัญอะไร
แต่หากท้องแข็งบ่อยมากกว่าปกติ หรือเดี๋ยวแข็งเดี๋ยวหายติดๆ กันเป็นชุด บางทีแข็งจนเจ็บด้วยซ้ำไป ถ้าเป็นแบบนี้ก็ไม่ควรนิ่งดูดาย ไปหาคุณหมอดีกว่าครับ เพราะคุณหมอจะพยายามหาสาเหตุว่าทำไมท้องถึงแข็ง ทำไมคุณลูกถึงอยากออกมาข้างนอกเร็วนักนะ ลูกในท้องแข็งแรงดีหรือเปล่า รวมไปถึงช่วยพิจารณาด้วยว่าระหว่างยอมให้คลอดออกมากับเลี้ยงไว้ในท้องอย่างไหนปลอดภัยกว่ากัน
จริงๆ แล้วสาเหตุของท้องแข็งมีตั้งเยอะแยะ เขียนสิบหน้าก็ไม่หมด เอาเป็นว่าอาจเกิดจากแม่ไม่แข็งแรง สุขภาพไม่ดี อาจเป็นเบาหวาน ความดันสูง หรือ เหตุอาจเกิดจากมดลูกไม่แข็งแรง มดลูกมีโครงสร้างไม่ปกติ มีเนื้องอกของมดลูก หรือ เกิดจากครรภ์แฝด เด็กตัวใหญ่ น้ำคร่ำมาก หรือ แม้แต่มีตกขาว มีการอักเสบของปากมดลูกก็เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยๆ แต่สาเหตุที่พบมากที่สุด มากกว่า 30% ก็คือ “ไม่ทราบสาเหตุ”
ทำยังไงให้หาย “ท้องแข็ง”
ในรายที่ท้องแข็งมาก แข็งถี่ มีการบีบตัวของมดลูกชัดเจน คุณหมอก็คงต้องจับให้นอนโรงพยาบาล ปล่อยให้กลับบ้านไป เดี๋ยวจะไปคลอดที่บ้านซะก่อน การรักษาหลักๆก็คือให้คุณแม่นอนพักให้เต็มที่ ให้ยืนให้เดินน้อยที่สุด ขนาดถ้ามีอาการมากบางทียังไม่ให้ลุกเดินไปห้องน้ำเลย ต้องใช้กระโถนทำธุระบนเตียงแทน ถือว่าเป็นการเปลี่ยนบรรยากาศก็แล้วกันนะ …ส่วนยาที่ใช้รักษาอาการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดก็เป็นยากลุ่มเดียวกันกับยารักษาหอบหืด ..คุณแม่คงสงสัยใช่มั้ยล่ะครับว่าไม่ได้เป็นหืดสักหน่อยทำไมหมอถึงสั่งยาหอบหืดมาให้กิน? ..ยาบางตัวก็เป็นยาที่ใช้รักษาในโรคความดันโลหิตสูง แต่ก็สามารถใช้รักษาการเจ็บท้องก่อนกำหนดได้เหมือนกัน นั่นก็เพราะยากลุ่มนี้จะใช้คลายกล้ามเนื้อเรียบ กล้ามเนื้อหลอดลม กล้ามเนื้อหัวใจ รวมทั้งกล้ามเนื้อมดลูกด้วย ยาเดียวกันนี้ก็เลยรักษาได้หลายโรค ยานี้พอกินเข้าไปแล้วจะมีอาการข้างเคียงบ้าง คือ อาการใจสั่น หัวใจเต้นเร็วเหมือนเจ้าเข้า ดูเหมือนเหนื่อยๆ ถึงจะมีอาการข้างเคียงบ้าง แต่ก็ต้องทนหน่อยนะครับ เพราะท้องจะหายแข็งต่อเมื่อใจสั่น หากใจไม่สั่นท้องก็ไม่หายแข็ง ถ้าลดยาลงไม่ให้ใจสั่น ท้องก็จะกลับมาแข็งเหมือนเดิม เลยต้องยอมทนใจสั่นไปก่อน พออาการท้องแข็งดีขึ้นหมอจึงจะลดยาลงได้เรื่อยๆ
ส่วนคุณแม่ที่ท้องแข็งบ่อยแต่ไม่มากถึงกับต้องนอนโรงพยาบาลคุณหมอก็จะให้ยากลับไปกินที่บ้าน ที่เขาเรียกกันว่า “ยาคลายมดลูก” คืออันเดียวกันนี่แหละครับซึ่งก็เป็นยาที่กินแล้วมีอาการใจสั่นบ้างเหมือนกัน แต่เท่านี้ไม่พอครับต้องอาศัยการปฏิบัติตัวที่ถูกต้องควบคู่กันไปด้วย ถึงจะสามารถอยู่รอดปลอดภัย อยู่จนครบคลอดได้
อันดับแรกเลยก็ต้องนอนพักให้มากๆ หากงานที่ทำต้องเดินมาก ใช้แรงงานเยอะก็ให้หยุดอยู่บ้านดีกว่า อยู่บ้านแล้วก็ห้ามขยัน ให้ทำตัวขี้เกียจที่สุดเท่าที่จะทำได้ ถ้าขี้เกียจอยู่แล้วก็สบายหน่อยท่าทางจะหายเร็ว “พยายามใช้นิ้วกับใช้ปากให้มากที่สุด” คือ ใช้นิ้วชี้ใช้คนอื่นทำ ใช้ปากสั่งคนโน้นทำ คนนี้ทำ ถ้ามีใครเกี่ยง ใครไม่ยอมทำก็อ้างได้เลยว่า “หมอสั่งมา” ก็การรักษาโรคนี้ที่ดีที่สุดก็คือการนอนพักนี่ครับ พยายามหลีกเลี่ยงการเดินเยอะๆ การขึ้นลงบันได การยกของหนัก เพราะยิ่งมีกิจกรรมมากท้องก็จะยิ่งแข็งมาก งานบ้าน งานหลวงงานราษฎร์ยกให้สามีทำหมด อย่าลืมขอใบรับรองแพทย์จากคุณหมอมายืนยันให้สามีดูด้วยนะครับ!
ที่ว่ามาทั้งหมดนั้นก็เป็นเรื่องราวของท้องแข็ง หรือ มดลูกบีบตัวในขณะที่ท้องยังไม่ครบกำหนดคราวนี้ก็มาถึงช่วงตั้งครรภ์ครบกำหนดคลอด ช่วงท้ายๆนี้ก็มีท้องแข็งหลายแบบ ทั้งแข็งหลอก เจ็บเตือน เจ็บจริง…จนคลอดไปแล้วมดลูกมันก็ยังแข็งของมันต่อไปอีก เกิดมาเป็นมดลูก เกิดมาเพื่อแข็งตัวอย่างเดียวเลยมั๊ง ..เหนื่อยแทน
ข้อมูลจาก : นพ.อานนท์-เรืองอุตมานันท์
= = = = = = = = = = = =
ติดตามความรู้ดี ๆ และสาระดี ๆ เพิ่มเติม สำหรับแม่ตั้งครรภ์ และลูกน้อย ได้ที่ www.konthong.com หรือ ร่วมพูดคุยแลกเปลี่ยนกัน ได้ที่
https://www.facebook.com/teamkonthong/
We promise to provide the knowledge and know-how for new mom. More and more solutions about how can you grow up your baby. Feel free to contact us if any problems have occurred or have any questions you would like to know. Don’t forget to follow and keep in touch with us on Facebook
https://www.facebook.com/teamkonthong/
บทความน่ารู้ เพิ่มเติม คลิกเลย …..
